Transport ponadgabarytowy wymaga nie tylko znajomości obowiązujących regulacji prawnych, ale także umiejętnego planowania logistycznego. Konieczne jest bowiem uzyskanie niezbędnych zezwoleń, jak i przeanalizowanie całego procesu transportowego, tak aby zoptymalizować trasy i wybrać najbardziej efektywne rozwiązanie dla przewożonego ładunku.
Nieprzestrzeganie przepisów może skutkować dotkliwymi konsekwencjami finansowymi, dlatego jeśli planujesz wykonywać transport ponadgabarytowy, zachęcamy do lektury naszego artykułu. Przekażemy w nim praktyczną wiedzę, którą będziesz mógł wykorzystać w swojej działalności. Dowiedz się więcej!
Czym jest transport ponadgabarytowy i jakie są jego wymiary?
Transport ponadgabarytowy dotyczy pojazdów lub zestawów pojazdów, których naciski osi wraz z ładunkiem lub bez niego, wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem, lub bez ładunku przekraczają wartości dopuszczalne, które zostały określone w przepisach ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.
A zatem gdy mówimy o transporcie ponadgabarytowym, odnosimy się do pojazdów lub zestawów pojazdów, których szerokość, wysokość, lub całkowita masa przekraczają ustalone normy. Oznacza to, żetransport ponadgabarytowy ma miejsce wówczas, gdy:
- szerokość pojazdu wraz z ładunkiem przekracza 2,55 metra;
- wysokość pojazdu jest większa niż 4 metry, a długość przekracza 16.5 metra;
- dopuszczalna masa całkowita przekracza wartości określone dla danego typu pojazdu.
Przepisy dotyczące transportu ponadgabarytowego zależą także od przeznaczenia samochodu ciężarowego – w przypadku pojazdów przeznaczonych do transportu towarów w kontrolowanych temperaturach, szerokość nie może przekroczyć 2,60 metra, jeśli ściany boczne wraz z izolacją termiczną mają grubość co najmniej po 45 mm.
Z kolei w kontekście przewozu realizowanego za pomocą ciągnika siodłowego o dwóch osiach z naczepą o trzech osiach, przystosowanego do operacji transportu intermodalnego, dopuszczalna maksymalna masa całkowita wynosi 42 tony.
W sytuacji, gdy przewóz odbywa się ciągnikiem siodłowym o trzech osiach z naczepą o dwóch lub trzech osiach, który również jest przystosowany do operacji transportu intermodalnego, dopuszczalna maksymalna masa całkowita wzrasta do 44 ton.
W praktyce za ładunki ponadgabarytowe uznaje się te, które przekraczają dopuszczalne normy. Cechami wspólnymi towarów, kwalifikowanych jako transport ponadnormatywny są niestandardowe wymiary i duża waga. Przeważnie są to różnego rodzaju elementy konstrukcyjne, zbiorniki, maszyny budowlane, urządzenia przemysłowe itp.
Jakie przepisy regulują transport ponadgabarytowy w 2024?
Najważniejsze przepisy dotyczące transportu ponadgabarytowego znajdują się w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym. Są tam opisane szczegóły dotyczące wymaganych zezwoleń, zależnych od stopnia przekroczenia określonych norm wymiarów, masy lub nacisków na osi w pojazdach.
Aby lepiej zrozumieć regulacje dotyczące transportu ponadgabarytowego, warto przeanalizować normy obowiązujące dla danego typu lub zestawu pojazdów. Są one określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, które reguluje warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia.
Jakie nowe regulacje wprowadzono w zakresie transportu ponadgabarytowego?
W ostatnim czasie najczęściej dyskutowanymi zmianami, jeśli chodzi o transport ponadgabarytowy w Polsce, są przepisy, które znajdują się w innym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury – tym razem chodzi o wymagania zawarte w Rozporządzeniu w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych, które weszły w życie zaledwie kilku miesięcy temu – dokładnie od 17 lutego 2024 roku.
Jak optymalizować koszty transportu ponadgabarytowego i co wpływa na cenę za kilometr?
Aby zredukować łączne koszty transportu ponadgabarytowego, warto przede wszystkim dokładnie określić i zaplanować trasę realizacji zlecenia oraz właściwie dopasować pojazd do wymiarów i masy przewożonego ładunku. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów transportu, optymalizację kosztów wspiera zastosowanie nowoczesnych narzędzi do zarządzania flotą, takich jak telematyka i systemy TMS.
W kontekście transportu ponadgabarytowego cena za km zależy – tak jak w standardowych przewozach – od wielkości ładunku oraz wybranej trasy. Ostateczny koszt może podnieść ewentualna konieczność użycia specjalistycznego sprzętu lub wykorzystanie dodatkowego pojazdu pilotującego. Zwiększone ryzyko związane z transportem dużych i ciężkich ładunków może również wymagać specjalnych środków bezpieczeństwa, co także wpływa na koszty (w tym np. koszt ubezpieczeń).
Jakie zezwolenia są potrzebne do realizacji transportu ponadgabarytowego?
Przewożenie ładunków nienormatywnych jest możliwe pod warunkiem uzyskania przez firmę zezwolenia na transport ponadgabarytowy. Przepisy definiują następujące kategorie:
- kategoria I: dla pojazdów, których wymiary oraz masa nie przekraczają dopuszczalnych norm.
- kategoria II: zezwolenie dotyczy pojazdów lub zestawów pojazdów, których szerokość to maksymalnie 3,2 metra, wysokość 4,3 metra, a długość nie przekracza 15 metrów lub w przypadku zespołu pojazdów – 23 metrów. Nacisk osi i masa całkowita nie mogą przekraczać dopuszczalnych wartości;
- kategoria III: nacisk osi i masa nie przekraczają norm, szerokość nie jest większa niż 3,4 metra, wysokość nie przekracza 4,3 metra, a długość wynosi łącznie do 15 metrów (pojedyncze pojazdy), 23 metrów (zespoły pojazdów) lub 30 metrów (zespoły pojazdów o prawoskrętnych osiach);
- kategoria IV: dotyczy pojazdu lub zespołu pojazdów, którego parametry nie przekraczają dopuszczalnych nacisków osi, a masa całkowita nie przekracza 60 ton. Wysokość może wynosić do 4,3 metra, a szerokość do 3,4 metra – jeśli pojazd znajduje się na drodze jednojezdniowej, lub do 4 metrów na drogach dwujezdniowych klasy A oraz S. Maksymalna długość pojazdu – tak jak w kategorii III;
- kategoria V: jest to zezwolenie na transport ponadgabarytowy dla pojazdu lub zespołu pojazdów, których masa oraz wymiary przekraczają wartości wymienione we wcześniejszych kategoriach.
Kto wydaje zezwolenia i jakie są wymogi w różnych krajach?
Zezwolenie na transport ponadgabarytowy w Polsce wydawane jest przez różne organy administracyjne w zależności od kategorii:
- kategoria I – zezwolenie wydaje Starosta przypisany do adresu siedziby wnioskodawcy lub miejsca rozpoczęcia transportu ponadgabarytowego;
- kategoria II – Starostwo oraz Urząd Celno-Skarbowy;
- kategoria III – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) oraz Urząd Celno-Skarbowy;
- kategoria IV i V – GDDKiA lub w przypadku kategorii V – prezydent miasta, jednak tylko w sytuacji, gdy trasa transportu ponadgabarytowego przebiega przez obszar administracyjny miasta na prawach powiatu i nie obejmuje fragmentów autostrad ani dróg ekspresowych.
W kontekście międzynarodowego rynku transportowego, zasady dotyczące przejazdów nienormatywnych mogą być zróżnicowane, co wymaga weryfikacji aktualnych przepisów przed rozpoczęciem realizacji zlecenia w danym kraju.
Przykładem może być między innymi Mołdawia, w której dopuszczalna masa całkowita pojazdu lub zestawu pojazdów zależy od stanu technicznego infrastruktury drogowej. Z kolei zezwolenia na transport ponadgabarytowy w Niemczech wydają urzędy okręgowe i niezależne miasta, a zatem w praktyce właściwy organ wydający zezwolenie to ten, którego jurysdykcja obejmuje początek trasy transportu bądź miejsce zamieszkania, siedzibę lub oddział wnioskodawcy. Należy pamiętać, że wniosek o zezwolenie na transport ponadgabarytowy musi zawierać informacje o zaplanowanej trasie, a także dokładne dane na temat pojazdów i ładunku, w tym informacje o jego wymiarach i masie.
Jakie są największe wyzwania w organizacji transportu ponadgabarytowego?
Każdy rodzaj przewozu niesie ze sobą pewne wyzwania, którym warto przyjrzeć się jeszcze przed rozpoczęciem realizacji zlecenia. Nie inaczej jest w transporcie ponadgabarytowym – podstawową kwestią jest spełnienie warunków formalnych, czyli uzyskanie zgody na realizację danego przejazdu od właściwego organu administracyjnego.
Podczas transportu priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa dla przewożonego ładunku. Ze względu na niestandardowe wymiary i dużą masę towarów, istnieje ryzyko uszkodzeń podczas przemieszczania się przez różne rodzaje infrastruktury drogowej. Niezbędne jest zatem staranne planowanie i optymalizacja trasy, tak aby uniknąć miejsc, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać transport – na przykład wąskich przejazdów, nierównych dróg czy niskich mostów.
Jaka jest rola kierowcy w transporcie ponadgabarytowym?
Bezpieczeństwo to aspekt, na który należy zwracać uwagę już na etapie planowania transportu ponadgabarytowego, jednak niezmiernie ważne jest doświadczenie, czujność i współdziałanie kierowcy, pilotów i innych członków zespołu technicznego.
Kierowca w trakcie przewozu musi wykazać się dużą ostrożnością i umiejętnościami manewrowania podczas przemieszczania się z dużymi i niestandardowymi ładunkami. Sam ładunek powinien być odpowiednio zabezpieczony na platformie, tak aby zapobiec jego przesuwaniu się lub uszkodzeniom podczas jazdy. Oczywiście po stronie kierowcy leży również przestrzeganie przepisów dotyczących transportu ponadgabarytowego i monitorowanie stanu technicznego pojazdu.
