Branża TSL niezaprzeczalnie stanowi jeden z filarów polskiej gospodarki. Dane z roku 2022 nie pozostawiają wątpliwości: 375 miliardów złotych przychodów oraz udział na poziomie 7% w łącznym PKB kraju wyraźnie podkreślają znaczenie tej branży.
Wspólny rynek Unii Europejskiej sprawił, że przewóz towarów między państwami członkowskimi stał się znacznie łatwiejszy i bardziej opłacalny. Jednak zwiększenie intensywności ruchu drogowego wiąże się również z jeszcze większymi wyzwaniami dotyczącymi bezpieczeństwa w transporcie.
Z tego powodu zarówno ustawodawca krajowy, jak i instytucje unijne przywiązują dużą wagę do przepisów transportowych, które stanowią fundamenty funkcjonowania w branży. Służby, takie jak Inspekcja Transportu Drogowego, odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu, czy te regulacje są skrupulatnie przestrzegane.
W dalszej części artykułu dowiesz się więcej o tym, w jaki sposób działa ITD w Polsce. Przyjrzymy się również sankcjom, które grożą za naruszenie przepisów oraz przybliżymy praktyczne wskazówki, które zapewnią Twojej firmie dobre przygotowanie do kontroli ITD.
Rola i znaczenie Inspekcji Transportu Drogowego w Polsce
Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) w Polsce jest powołanym w 2001 roku organem administracji publicznej odpowiedzialnym za nadzór i kontrolę przestrzegania przepisów dotyczących transportu drogowego. Jej głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa na polskich drogach oraz zapobieganie naruszeniom. W praktyce funkcjonariusze ITD zajmują się więc takimi zagadnieniami, jak weryfikacja czasu pracy kierowcy czy kontrola przestrzegania przepisów drogowych i standardów wykonywania przewozów.
Główne zadania i funkcje ITD
Działania ITD w Polsce obejmują kontrolę przestrzegania zasad ruchu drogowego zgodnie z ustawą o ruchu drogowym oraz kontrolę prawidłowości uiszczenia opłat elektronicznych i opłat za korzystanie z autostrad. ITD funkcjonuje w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, zapewniając bezpieczeństwo oraz utrzymanie uczciwych warunków konkurencji w branży, a także zapobiegając nieuczciwym praktykom. Kontrole drogowe ITD pełnią kluczową rolę w weryfikacji i monitorowaniu działań firm transportowych, co przyczynia się do poprawy standardów i zwiększania bezpieczeństwa na polskich drogach.
ITD w Polsce zajmuje się między innymi:
- kontrolą przestrzegania przepisów ruchu drogowego i obowiązków związanych z wykonywaniem zleceń transportowych
- weryfikacją zapisów z tachografu i karty kierowcy
- kontrolami kierowców: w tym posiadanych przez nich kwalifikacji, uprawnień do prowadzenia pojazdów, a także czasu pracy i odpoczynku
- kontrolami technicznymi pojazdów: ITD sprawdza stan techniczny pojazdów, w tym legalność, wyposażenie, dopuszczalną masę całkowitą czy używane paliwo
- prowadzeniem postępowań i czynności wyjaśniających: w przypadku stwierdzenia naruszeń przepisów, Inspekcja Transportu Drogowego może nałożyć kary administracyjne i mandaty, a także uczestniczyć w rozprawach sądowych i wnosić odwołania od orzeczeń
- wydawaniem decyzji administracyjnych w sprawie dokumentów, takich jak licencja wspólnotowa, świadectwo kierowcy, czy zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Metody i narzędzia kontroli wykorzystywane przez ITD
Inspektorzy, pełniąc swoje obowiązki, dysponują podobnym zakresem uprawnień, jak funkcjonariusze Policji. Posiadają prawo do podejmowania działań, takich jak kierowanie ruchem czy zatrzymywanie prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego. Co istotne, inspektorzy muszą być wyposażeni w legitymację służbową, potwierdzającą że mają status urzędników państwowych. Uprawnienia ITD pozwalają na efektywne egzekwowanie przepisów oraz utrzymanie porządku i bezpieczeństwa na drogach.
Zgodnie z przepisami zawartymi w artykule 55 Ustawy o transporcie drogowym, Inspekcja Transportu Drogowego dysponuje szerokim zakresem uprawnień. Pracownicy ITD mogą wejść do pojazdu, przeprowadzić kontrole dokumentów, a także przeanalizować dane z tachografów cyfrowych lub analogowych oraz karty kierowcy. Dodatkowo posiadają możliwość sprawdzenia DMC pojazdu oraz nacisków osi, korzystając z posiadanych narzędzi pomiarowych.
Pamiętajmy, że działania funkcjonariuszy to nie ograniczają się tylko do kontroli drogowych. ITD ma również uprawnienia do przeprowadzania czynności w siedzibach firm transportowych, gdzie mogą weryfikować dokumentację – zarówno tradycyjną, jak i elektroniczną, kopiować i zabezpieczać materiały dowodowe, legitymować i przesłuchiwać świadków oraz sprawdzać zgodność z przepisami w zakresie czasu pracy kierowców, a także stanu technicznego pojazdów i standardów bezpieczeństwa.
Przepisy i regulacje dotyczące transportu drogowego
W kontekście działalności ITD w Polsce, najistotniejszym aktem prawnym jest wspomniana wcześniej Ustawa o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 roku. To właśnie za sprawą tej ustawy Inspekcja Transportu Drogowego została powołała do działania, określono w niej między innymi prawa, obowiązki i zadania funkcjonariuszy, strukturę organizacji oraz zasady przeprowadzania kontroli.
Inne ważne ustawy, które mają wpływ na czynności podejmowane przez Inspekcję Transportu Drogowego, to ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym, a także ustawa o drogach publicznych oraz o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym.
Jak przygotować się do kontroli ITD?
Warto wiedzieć, że chociaż kontrola ITD w firmie może mieć miejsce wskutek rutynowych, losowych działań służb, często bywa jednak konsekwencją naruszeń wykazanych podczas wcześniejszej kontroli drogowej. Inspekcja Transportu Drogowego, podobnie jak Państwowa Inspekcja Pracy o planowanej kontroli powiadamia przewoźników listownie. Czas od daty odbioru pisma przez przedsiębiorcę, do rozpoczęcia działań na terenie firmy wynosi od tygodnia do 30 dni. Jest to okres, który warto wykorzystać na przygotowanie do kontroli ITD. Jak to zrobić?
Przede wszystkim bardzo istotne będzie skompletowanie potrzebnej dokumentacji. Pozwoli to skrócić czas kontroli oraz zapobiegnie potencjalnym sankcjom, których można spodziewać się w przypadku braku części niezbędnych dokumentów. Kontrolowane mogą być między innymi ewidencje czasu pracy, umowy, rozliczenia, oświadczenia czy regulaminy. Pamiętajmy, że Inspekcja Transportu Drogowego ma prawo wglądu do dokumentów z ostatnich 12 miesięcy, licząc od daty zawiadomienia o planowanej kontroli.
Najlepszym sposobem na przygotowanie do kontroli ITD jest codziennie działanie w zgodzie z przepisami, zwracanie uwagi na stan techniczny pojazdu, zabezpieczanie i przechowywanie danych z tachografu i kart kierowcy oraz szkolenia dla kierowców, tak aby wyeliminować ich potencjalne złe nawyki (np. dotyczące obsługi urządzeń, stylu jazdy lub czasu pracy). Kluczowe znaczenie ma również znajomość zasad dotyczących przewożenia określonych ładunków, np. materiałów niebezpiecznych – ADR.
Wpływ ITD na poprawę bezpieczeństwa drogowego
Kontrole drogowe ITD oraz czynności wykonywane stacjonarnie w przedsiębiorstwach mają wyraźny wpływ na bezpieczeństwo w transporcie – zarówno dzięki identyfikowaniu i wyłączaniu z ruchu niesprawnych pojazdów ciężarowych, jak i za sprawą aktywnego weryfikowania aktywności i stylu jazdy kierowców.
Między innymi to właśnie dzięki skutecznym kontrolom ITD ilość zdarzeń związanych z nieprawidłowym stanem technicznym pojazdów, przekroczeniem czasu pracy oraz nieprzestrzeganiem przepisów została znacząco ograniczona – od czasu powstania Inspekcji Transportu Drogowego liczba wypadków (w tym wypadków śmiertelnych) w skali roku zmniejszyła się o ponad połowę.
ITD podejmuje także działania przeciwko nieuczciwym przewoźnikom, którzy nie przestrzegają przepisów i stwarzają zagrożenie na drogach. Pomaga to wyeliminować nielegalne przewozy oraz utrzymać konkurencję na odpowiednim poziomie. Inspekcja Transportu Drogowego bierze również udział w kampaniach edukacyjnych, które podnoszą świadomość społeczną na temat obowiązujących przepisów i norm bezpieczeństwa w transporcie, co przyczynia się do zmniejszania nieodpowiedzialnych zachowań na drogach
Najczęstsze przewinienia i sankcje stosowane przez ITD.
Najczęstsze przewinienia w transporcie ciężkim to:
- przeładowanie pojazdu
- zły stan techniczny pojazdu
- manipulacje lub nieprawidłowa obsługa tachografu (np. brak wpisów manualnych, brak wpisów krajów)
- korzystanie z cudzej karty kierowcy
- naruszenia norm czasu jazdy i odpoczynku
Sankcje ITD to mandaty i grzywny, których wysokość jest uzależniona od rodzaju przewinienia, konsekwencje w postaci zatrzymania dowodu rejestracyjnego i prawa jazdy, a w skrajnych przypadkach odebranie licencji transportowej.
