Płać i płacz – opłaty za poruszanie się po drogach pojazdem ciężarowym, to już norma w europejskich krajach. Ból głowy mogą jednak powodować nie tylko same stawki, lecz także poziom skomplikowania samych opłat. Jak się w tym połapać? Jak uprościć rozliczenia e-myta?
Elektroniczny system poboru opłat
Czasy winiet – naklejanych czy kupowanych w zasadzie już minęły. Wraz z rozwojem technologii systemy poboru opłat drogowych także przeszły transformację w kierunku rozwiązań elektronicznych. Rzecz w tym, że w obrębie jednego kraju możemy mieć kilku operatorów płatnych odcinków, a także fragmenty dróg, które podlegają dodatkowej opłacie. Są to najczęściej przejazdy przez tunele, wiadukty czy przełęcze.
Czym jest myto i e myto?
Historia myta sięga czasów średniowiecza i Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Opłacano je za przejście przez strategiczne punkty na szlakach handlowych takie, jak mosty, bramy i przełęcze. W zamian za opłatę, przewoźnicy mogli liczyć na eskortę zapewniającą bezpieczeństwo im i przewożonym towarom.
Obecnie, myto to nadal świadczenie za możliwość korzystania ze szlaków drogowych, lecz już bez ochrony. Z kolei e-myto to utarte określenie opłat drogowych pobieranych w formie elektronicznej, za pośrednictwem dedykowanego urządzenia lub przez Internet – bez manualnych płatności czy konieczności zatrzymywania się.
Myto dla ciężarówek – w jakich krajach jest pobierane?
Obowiązek pobierania opłat drogowych w krajach należących do Unii Europejskiej wprowadzono w 2006 r. Wdrożenie systemów następowało z różnym zaawansowaniem w kilku państwach. Przykładowo Niemcy już w 2005 r. mieli elektroniczny format, a w Polsce system ViaToll rozpoczął działanie w połowie 2011 r. Elektroniczne metody obciążania za pokonywane trasy pozwalają na bardziej precyzyjne warunkowanie stawek oraz naliczanie należności za faktycznie przejechany dystans, stąd też w większości wyparły ryczałtowe formy takie jak winiety.
Systemy e-myta w krajach Europy:
- Polska: ViaToll (pow. 3,5 t DMC)
- Niemcy: Toll Collect (pow. 7,5 t DMC)
- Belgia: Viapass (pow. 3,5 t DMC)
- Hiszpania: Via-t (pow. 3,5 t DMC, z możliwością płatności manualnej)
- Francja: Tis-pl (pow. 3,5 t DMC)
- Portugalia: ViaVerde (wszystkie pojazdy, trzy różne urządzenia)
- Austria: GoMaut (pow. 3,5 t DMC)
- Słowacja: E-MYTO (pow. 3,5 t DMC)
- Czechy: MYTO CZ (pow. 3,5 t DMC)
- Węgry: HU-GO (pow. 3,5 t DMC)
- Włochy: Telepass IT
- Irlandia: eToll (wszystkie pojazdy)
- Wielka Brytania: HGV Levy (pow. 12 t DMC).
W Zjednoczonym Królestwie działa system przedpłat zryczałtowanych (dziennych, tygodniowych, miesięcznych i rocznych). Ich wysokość zależy od masy pojazdu, a także normy emisji spalin. Oprócz tego Brytyjczycy pobierają dodatkowe opłaty za pokonanie m.in. tuneli, fragmentu autostrady M6 i niektórych mostów.
- Słowenia: DarsGO (pow. 3,5 t)
- Szwajcaria: LSVA (pow. 3,5 t)
- Białoruś: BelToll (pow. 3,5 t)
- Rosja: Platon (pow. 12 t)
- Szwecja, Dania, Holandia, Luksemburg: wspólna Eurowinieta (pow. 12 t, dodatkowe opłaty na wybranych odcinkach)
- Bułgaria: BGToll (pow. 3,5 t)
- Łotwa: LV Vignette (pow. 3 t)
- Litwa: Elektroniczne winiety (dla wszystkich pojazdów użytkowych, w tym również o DMC do 3,5 t)
- Estonia: Elektroniczne winiety (pow. 3,5 t)
- Norwegia: AutoPass (pow. 3,5 t)
- Rumunia: Rovinieta (wszystkie pojazdy)
- Chorwacja: ENC (wszystkie pojazdy)
- Turcja: HGS (wszystkie pojazdy)
- Grecja: Easytrip e-pass lub Egnatia (pow. 3,5 t)
- Serbia ETC (wszystkie pojazdy)
Zalety i wady elektronicznych systemów opłat
Elektroniczne systemy opłat są wygodniejsze niż te manualne i stacjonarne. Przede wszystkim nie wymagają zatrzymywania się i pozwalają wygodnie oraz szybko dokonywać płatności – np. za pośrednictwem internetowych kont. Wiele krajów oferuje także płatności odroczone, opłacane okresowo. Pewną niedogodnością jest jednak liczba systemów. W przypadku przewoźników operujących w całej Europie ich samochody mogą mieć dosłownie zalepioną przednią szybę urządzeniami do obsługi płatności w poszczególnych krajach. Jednak także i tę kwestię można rozwiązać. Na ratunek przychodzi europejski system EETS.
Co to jest i jak działa system EETS?
Potrzebę ujednolicenia systemów opłat w Europie dostrzegły już władze EU. Stąd też wprowadzenie EETS, czyli Europejskiej Usługi Opłaty Elektronicznej, mającej na celu zniesienie barier i uproszczenie rozliczeń drogowych.
Rozwiązanie obejmuje jedną umowę i jedno urządzenie działające w wielu krajach Unii Europejskiej. Obecnie EETS obejmuje płatności w Niemczech, Austrii, Belgii, Norwegii, Francji, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii oraz polskim odcinku A4 (Balice-Brzęczkowice). W gronie krajów, które mają być wkrótce kompatybilne z EETS są Bułgaria, Czechy, Polska, Węgry, Słowacja, Rumunia i Słowenia. Zgodnie z zapowiedziami – kolejne państwa mają dołączyć do tego systemu.Urządzenia pokładowe obsługujące EETS dostarczają i obsługują znani operatorzy kart paliwowych.
Optymalizacja kosztów przewoźników
Urządzenia działające w wielu państwach, niezależnie od EETS, oferują także prywatni operatorzy, w tym również polskie Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych. Poszczególne podmioty mają „w ofercie” różne kraje. W tym wypadku dobór rozwiązania zależy przede wszystkim od charakteru przewozów, głównych kierunków i najczęściej pokonywanych tras.
Ujednolicenie i skupienie obsługi opłat w obrębie jednego podmiotu to jeden z kroków do optymalizacji tego kosztu w działalności przewoźnika. W przypadku niektórych usługodawców przedsiębiorca może liczyć na rabaty za przejazdy. Tańsza, prostsza i szybsza jest również obsługa płatności. Zamiast wielu rachunków, opłat, możemy otrzymywać zbiorczą fakturę – jedną w miesiącu.
Normy emisji spalin a wysokość opłat drogowych
Warto również pamiętać, że opłaty drogowe w wielu krajach zależą od normy emisji spalin. Im starszy samochód, tym więcej trzeba zapłacić. To też powoduje, że przy dużej flocie i przebiegach elementem optymalizacji opłat może być inwestycja w nowocześniejsze i bardziej oszczędne ciężarówki. Przykładem jest niemiecki Toll Collect, który promuje pojazdy zasilane paliwami alternatywnymi, np. gazem ziemnym. Takie ciągniki obecnie są zwolnione z opłat.
Ostatecznie jednak decyzje związane z opłatami każdorazowo wymagają analizy przepisów i zapowiedzi ich zmian. W jednym tekście nie sposób zawrzeć wszystkich szczegółowych informacji z całej Europy, które dodatkowo często są zmieniane.
