Przepisy pakietu mobilności wprowadziły istotne zmiany w zakresie czasu pracy kierowców, którzy wykonują swoje obowiązki na obszarze Unii Europejskiej. Zmiany te dotyczą zarówno przewozów busem, jak i transportu ciężkiego.
Kiedy i na jakich zasadach możliwe jest wydłużenie czasu jazdy kierowcy? W jakich sytuacjach można zastosować odstępstwa od obwiązujących przepisów? Zapraszamy do artykułu!
Jak pakiet mobilności wpłynął na możliwość wydłużenia czasu pracy kierowcy?
Podstawą do wydłużenia czasu prowadzenia pojazdu jest artykuł 12 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006. Wprowadzone w związku z pakietem mobilności zmiany pozwalają w wyjątkowych okolicznościach na wydłużenie dziennego oraz tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu o 1 lub 2 godziny.
Kiedy i na jakich warunkach można wydłużyć czas jazdy o 1 godzinę?
Artykuł 12 Rozporządzenia wskazuje:
- Pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu drogowemu oraz umożliwia osiągnięcie przez pojazd odpowiedniego miejsca postoju, kierowca może odstąpić od przepisów art. 6-9 rozporządzenia w zakresie niezbędnym dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu lub ładunku. Kierowca wskazuje powody takiego odstępstwa odręcznie na wykresówce urządzenia rejestrującego lub na wydruku z urządzenia rejestrującego, albo na planie pracy najpóźniej po przybyciu do miejsca pozwalającego na postój.
Warto podkreślić raz jeszcze, że wydłużenie czasu jazdy nie jest normą i może mieć miejsce wyłącznie z powodu wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Pamiętajmy również, że kierowca korzystający z omawianego odstępstwa nie może przekroczyć limitu 4,5 godziny jazdy ciągłej (czyli maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu), a czas odpoczynku po powrocie do bazy lub miejsca zamieszkania musi wynosić co najmniej 24 godziny.
Co dokładnie mówi artykuł 12 Rozporządzenia 561/2006?
Artykuł 12 określa sytuacje, w których możliwe jest uzasadnienie konieczności wydłużenia czasu pracy kierowcy (czyli odstąpienie od obowiązujących norm dotyczących minimalnych przerw i odpoczynków, a także maksymalnych limitów czasu prowadzenia pojazdu), bez narażania się na sankcje karne.
Co uznaje się za „wyjątkowe okoliczności”?
Aby możliwe było wydłużenie czasu pracy kierowcy, muszą wystąpić wyjątkowe okoliczności, które tego wymagają. Dotyczy to sytuacji, których ani kierowca, ani inne osoby zaangażowane w realizację zlecenia (takie jak spedytor czy przewoźnik), nie mogły przewidzieć przed rozpoczęciem transportu. Wyjątkową okolicznością wydłużenia czasu jazdy jest na przykład korek spowodowany wypadkiem drogowym.
Jakie są zasady wydłużenia czasu jazdy o 2 godziny?
W rozporządzeniu przewidziano takie same warunki, jeśli chodzi o wydłużenie czasu pracy kierowcy o 2 godziny. Dodatkowo kierowca musi również:
- odbyć 30-minutową przerwę bezpośrednio przed wydłużeniem czasu jazdy;
- wykorzystać regularny tygodniowy (45-godzinny) odpoczynek w swoim miejscu zamieszkania lub w firmowym centrum operacyjnym.
Jak kompensować wydłużony czas pracy kierowcy?
Rozporządzenie określa również, jaki wpływ na obowiązkową długość odpoczynków ma wydłużenie czasu pracy kierowcy:
- „Każdy wydłużony okres pracy musi być kompensowany równoważnym okresem odpoczynku”.
A zatem każdy przypadek wydłużenia czasu pracy kierowcy należy zrekompensować jednorazowym odpoczynkiem trwającym co najmniej 9 godzin. Taki odpoczynek musi zostać zrealizowany przed końcem trzeciego tygodnia następującego po tygodniu, w którym doszło do wydłużenia czasu pracy.
W jakich sytuacjach dozwolone są odstępstwa od standardowego czasu pracy?
Bardzo istotną kwestią są okoliczności, w których dochodzi do przekroczenia obowiązujących norm czasu jazdy w celu powrotu kierowcy do bazy lub domu. Jakie są najważniejsze zasady?
- przekroczenie dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych sytuacjach – np. związanych z niesprzyjającymi warunkami pogodowymi, zatorami komunikacyjnymi czy opóźnieniami w punktach załadunku i rozładunku. Nie mogą to być kwestie, które dało się w łatwy sposób przewidzieć na etapie planowania transportu;
- możliwe jest przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu (maksymalnie 56h, choć wartość ta jest wynikową wykorzystanego czasu prowadzenia pojazdu w tygodniu poprzedzającym, uwzględniając obowiązującą wartość normatywną dwutygodniowego czasu prowadzenia pojazdu);
- nie można przekroczyć dwutygodniowego czasu prowadzenia pojazdu (90h);
Jak prawidłowo dokumentować wydłużony czas pracy?
Aby skutecznie powołać się na treść artykułu 12, kierowca musi opisać okoliczności i powody wydłużenia czasu jazdy na wydruku z tachografu. W jaki sposób należy sporządzić opis takiego odstępstwa?
Jak możemy przeczytać w treści rozporządzenia, opis musi być wykonany przez kierowcę własnoręcznie na wykresówce, wydruku z urządzenia rejestrującego lub na planie pracy. Należy wykonać go „najpóźniej po przybyciu do miejsca docelowego lub odpowiedniego miejsca postoju”.
Praca w załodze kilkuosobowej
Aby aktywność kierowców podlegała pod przepisy o pracy w załodze kilkuosobowej, kluczową kwestią jest obecność drugiego kierowcy w kabinie pojazdu. Zgodnie z artykułem 4 rozporządzenia, podczas pierwszej godziny jazdy obecność drugiego kierowcy nie jest konieczna, jednak jazda bez dodatkowego kierowcy, która trwa dłużej niż 60 minut, uniemożliwia zastosowanie przepisów o pracy w załodze kilkuosobowej.
Należy pamiętać, że ewentualne wydłużenie czasu prowadzenia pojazdu nie może spowodować przekroczenia obowiązującej maksymalnej wartości czasu pomiędzy rozpoczęciem pracy, a jej zakończeniem (obowiązek wykonania odpoczynku dziennego przez kierowców załogi kilkuosobowej w ciągu 30 godzin od zakończenia poprzedniego odpoczynku).
Czy praca w załodze kilkuosobowej wpływa na możliwość wydłużenia czasu jazdy?
Obowiązujące przepisy dotyczące wydłużenia czasu pracy kierowcy są takie same, niezależnie od tego, czy kierowca wykonuje przewóz samodzielnie, czy w załodze wieloosobowej.
Jak uniknąć kar za nieprawidłowe wydłużenie czasu pracy?
Aby uniknąć kar związanych z wydłużeniem czasu pracy kierowcy, należy udowodnić, że zaistniała sytuacja wynikała z wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności oraz jednocześnie nie wpływała negatywnie na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Argumentem do powołania się na artykuł 12 będą więc wspomniane wcześniej wyjątkowe okoliczności takie jak korki, awarie, złe warunki pogodowe, brak miejsc parkingowych, czy zmiana wcześniej zaplanowanego miejsca załadunku lub rozładunku.
Próby uniknięcia wydłużenia czasu jazdy należy dokumentować za pomocą wydruku z tachografu cyfrowego. Zapisane na wydrukach aktywności związane z podejmowanymi próbami znalezienia miejsc parkingowych będą dodatkowym argumentem, który uprawdopodobni wersję kierowcy. Warto dokładnie i szczegółowo opisać zaistniałe okoliczności oraz wyraźnie powołać się na art. 12/561/2006 WE.
Przepisy nie zobowiązują kontrolującego funkcjonariusza do obligatoryjnego odstąpienia od nałożenia kary. Po ocenie stanu faktycznego, przedstawionych przez kierowcę dowodów oraz przywołanych wyjątkowych i nieprzewidywalnych okoliczności, kontrolujący ma prawo do swobodnej oceny, czy okoliczności te rzeczywiście usprawiedliwiają naruszenie obowiązujących norm.
Z tego powodu, w obliczu potencjalnych kontroli, zwłaszcza poza granicami kraju, polecamy zadbać o dodatkową dokumentację – poza opisem na wydruku. Mogą to być na przykład kserokopie dokumentów przewozowych, potwierdzających zmianę miejsca rozładunku lub zdjęcia ukazujące zablokowanie drogi głównej, które zmusiło kierowcę do zmiany zaplanowanej trasy.
Aby uniknąć kar, kluczowe jest staranne planowanie zadań przewozowych, z uwzględnieniem odpowiednich rezerw czasowych na ich realizację. Ważne jest także systematyczne podnoszenie kwalifikacji kierowców poprzez szkolenia z zakresu obowiązujących norm dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i odpoczynków. Konieczny jest nadzór nad realizacją zadań zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu przewozu. Zgodnie z art. 92b UTD, przewoźnik, który w postępowaniu wyjaśniającym przedstawi dowody na prawidłową organizację i dyscyplinę pracy, może zostać zwolniony z odpowiedzialności za niektóre z naruszeń popełnionych przez kierowcę.
Jak często można korzystać z wydłużenia czasu jazdy?
Wydłużenie czasu pracy kierowcy jest dopuszczalne, gdy pojawią się nagłe, niemożliwe do przewidzenia okoliczności. Ważne jest jednak, aby każdą taką sytuację odpowiednio udokumentować – muszą zaistnieć zdarzenia, które w sposób obiektywny uzasadniają skorzystanie z tego odstępstwa.
