W transporcie chłodniczym zwykle przewożone są artykuły pierwszej potrzeby – przede wszystkim artykuły spożywcze oraz medyczne. Przewóz towarów w warunkach chłodniczych ma zatem duże znaczenie dla realizacji podstawowych potrzeb klientów i prawidłowego funkcjonowania gospodarki. Jak pokazują statystyki, rokrocznie zwiększa się zapotrzebowanie na tego typu przewozy.
Ze względu na konieczność zapewnienia specyficznych warunków, transport chłodniczy wymaga jednak dużej ostrożności – zarówno na etapie planowania przewozów, jak i podczas ich wykonywania. Awarie pojazdu czy opóźnienia mogą mieć w tym przypadku szczególnie negatywny wpływ na stan towaru, dlatego warto zapoznać się z wszystkimi ważnymi informacjami na ten temat.
Co to jest transport chłodniczy?
Transport chłodniczy to transport produktów, które wymagają przechowywania w kontrolowanych warunkach, z zachowaniem odpowiednio niskiej temperatury i określonej wilgotności powietrza. W związku z tymi wytycznymi transport chłodniczy jest regulowany odrębnymi wymogami prawnymi oraz wykonywany przy użyciu specjalnych pojazdów. Konieczne jest zapewnienie temperatury właściwej dla konkretnych artykułów oraz przewożenie w jednej chłodni tylko takich produktów, które nie wchodzą ze sobą w reakcje chemiczne.
Jak odbywa się transport chłodniczy?
Kwestią, która odróżnia transport towarów w warunkach chłodniczych od innych rodzajów transportu drogowego, jest przede wszystkim typ wykorzystywanych naczep oraz rodzaj przewożonych towarów.
Jakie pojazdy wykorzystuje się w transporcie chłodniczym?
Aby uczynić transport chłodniczy bardziej efektywnym, dostępne rozwiązania warto dostosować do potrzeb związanych z konkretnymi zleceniami: długości trasy, liczby, rodzaju oraz wymagań poszczególnych artykułów. Możemy wyszczególnić:
- chłodnie typu dopplestock – wyposażone w regulowaną podłogę, która dopasowuje się do wysokości towaru oraz tworzy dwa poziomy, zwiększając tym samym możliwości transportowe pojazdu;
- chłodnie z grodzią – pozwalające na podzielenie komory chłodniczej na strefy o różnych temperaturach, co umożliwia przewożenie towarów o zróżnicowanych wymaganiach w tym zakresie;
- izotermy – popularne w transporcie na krótkich trasach. Nie posiadają urządzeń chłodzących – ściany, dach, podłoga oraz drzwi pojazdów izotermicznych wykonane są ze specjalnych materiałów, które ograniczają wymianę cieplną pomiędzy towarami a środowiskiem zewnętrznym.
W wielu krajach obowiązkowym wyposażeniem pojazdów, wykorzystywanych w transporcie chłodniczym są termografy, które na bieżąco monitorują temperaturę towarów.
Które towary są wrażliwe termicznie?
Zakres produktów, które należy przewozić przy zachowaniu niskiej temperatury, jest bardzo szeroki. Transport chłodniczy dotyczy przede wszystkim artykułów żywnościowych, które pod wpływem zbyt wysokiej temperatury stają się niezdatne do spożycia. Wrażliwe termicznie są produkty głęboko mrożone, mięso, ryby, owoce morza, mleko, jogurty, sery, masła, a także warzywa, niektóre owoce, napoje czy produkty cukiernicze.
Chłodniczy transport to jednak nie tylko żywność. To również takie artykuły jak na przykład rośliny ozdobne, środki rolnicze czy kosmetyki. Z transportu chłodniczego korzystają też placówki medyczne i firmy farmaceutyczne – zarówno leki, jak i różnego rodzaju półprodukty farmaceutyczne często muszą być przewożone w kontrolowanej temperaturze. Specyficznym rodzajem transportu chłodniczego, również związanego z branżą medyczną, jest transport kriogeniczny.
Dotyczy on przewozu materiałów biologicznych (między innymi krwi i organów), narzędzi i sprzętu medycznego oraz niektórych leków – oczywista jest więc konieczność zachowania niskiej, stałej temperatury. W tym celu materiały przewożone są w bakteriostatycznym lodzie. Transport chłodniczy może obejmować również tzw. ładunki niebezpieczne, czyli takie, które mogą stanowić zagrożenie dla ludzi lub środowiska naturalnego.
Znaczenie transportu chłodniczego
Różnorodność i ilość produktów, które są przewożone w transporcie chłodniczym, wyraźnie wskazuje, jak ważną rolę odgrywa on we współczesnej gospodarce. Stanowi niezbędny element w łańcuchu dostaw pomiędzy terenami rolniczymi, a gęsto zaludnionymi obszarami miejskimi oraz podczas zaopatrywania placówek medycznych i kosmetycznych. Niska odporność tego typu produktów na oddziaływanie niesprzyjających temperatur powoduje, że pojazdy chłodnicze stanowią w tym przypadku jedyny dopuszczalny środek transportu.
Jakie wyzwania mogą spotkać przewoźnika?
Specyfika transportu wrażliwych termicznie produktów – konieczność zachowania właściwej temperatury i wilgotności oraz dowiezienia towarów w ściśle określonym czasie powoduje, że transport chłodniczy stanowi spore wyzwanie logistyczne na każdym etapie wykonywania zlecenia transportowego. Podstawowym wyzwaniem jest właściwe dostosowanie floty pojazdów.
Aby móc skutecznie realizować zlecenia, firma powinna posiadać różnego rodzaju naczepy – takie, które lepiej sprawdzą się na krótkich oraz na długich dystansach. Używanie opisanych wcześniej naczep – z regulowaną podłogą oraz ze specjalną grodzią pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie miejsca, oraz przewożenie towarów o zróżnicowanych wymaganiach termicznych. Bardzo istotne jest również regularne kontrolowanie stanu urządzeń chłodniczych.
Elementem, który stanowi duże wyzwanie, jest też właściwe zaplanowanie trasy oraz czasu pracy kierowców. Cały proces logistyczny musi być ułożony tak, aby maksymalnie ograniczyć możliwość powstawania opóźnień – szczególnie dotkliwych w przypadku transportu chłodniczego. Należy zachować czujność na każdym etapie realizacji zlecenia – także podczas załadunku i rozładunku, kiedy zwiększa się ryzyko nieprzewidzianej zmiany temperatury produktów.
Normy prawne wykorzystujące transport chłodniczy
Jednym z najważniejszych przepisów, który reguluje funkcjonowanie transportu chłodniczego, jest sporządzona w 1970 roku [1] Konwencja ATP, czyli Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów. Dotychczas konwencja została ratyfikowana przez 50 państw, w tym przez Polskę (w 1984 roku).
Przepisy umowy dotyczą takich kwestii jak dopuszczalne warunki termiczne dla poszczególnych towarów, normy oraz sposoby kontroli i pomiarów urządzeń chłodniczych i pojazdów. Również na poziomie europejskim powstały przepisy, które mają na celu utrzymanie wysokiej jakości i bezpieczeństwa podczas przewozu produktów wrażliwych termicznie – są to rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i [2] Rady nr 852/2004 oraz [3] 178/2002. Na terenie kraju obowiązuje także Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia, która określa normy obowiązujące w przewozie towarów spożywczych.
