Zwiększanie zarobków, większa swoboda, obniżanie kosztów pracy – to wszystko sprawia, że w wielu branżach prowadzenie własnej działalności gospodarczej wydaje się korzystnym rozwiązaniem. Nie inaczej jest w transporcie – samozatrudnienie kierowcy w 2022 roku i kolejnych latach może stać się bardzo popularnym trendem. Dzieje się tak za sprawą licznych wyzwań, z którymi w ostatnim czasie musi radzić sobie branża transportowa – są to między innymi wyższe koszty zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a także konieczność sprostania nowym przepisom pakietu mobilności.
To właśnie tego typu czynniki sprawiają, że coraz więcej kierowców myśli o założeniu jednoosobowej działalności gospodarczej. Czy samozatrudnienie kierowcy i otworzenie własnej firmy transportowej to dobrym pomysł? Poznaj wady i zalety takiego rozwiązania oraz najważniejsze kwestie związane z tą formą współpracy.
Samozatrudnienie a umowa o pracę – główne różnice
W przypadku samozatrudnienia kierowcy nie dochodzi do nawiązania stosunku pracy – mamy więc do czynienia z relacją na linii przedsiębiorca-przedsiębiorca, a nie przedsiębiorca-pracownik (jak w umowie o pracę). Oznacza to, że przepisy kodeksu pracy nie obowiązują samozatrudnionych kierowców oraz nie obejmują ich żadne przywileje pracownicze (np. obligatoryjne płatne urlopy). Wszelkie spory rozpatrywane są na gruncie prawa cywilnego, a nie prawa pracy, jak w przypadku umowy o pracę.
Należy również podkreślić, że kierowca na działalności gospodarczej posiada inny zakres odpowiedzialności podczas realizowania transportu, niż kierowca, który jest zatrudniony z tytułu umowy o pracę – obowiązują go nie tylko zasady prawa o ruchu drogowym, ale także przepisy związane z czasem pracy, odpoczynkami oraz przerwami w pracy. Część potencjalnych naruszeń będzie zatem powodowała konsekwencje finansowe, za które odpowiedzialny nie byłby kierowca zatrudniony na etacie, a jedynie jego pracodawca.
Oczywistą różnicą pomiędzy samozatrudnieniem kierowcy a etatem, jest również konieczność samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (ZUS) oraz podatku dochodowego.
Zalety samozatrudnienia kierowcy
Z perspektywy kierowcy samozatrudnienie to duża niezależność i możliwość swobodnego decydowania jakiego typu, jak często i za jakie stawki realizować zlecenia. Dużą wolność daje możliwość współpracowania z wieloma różnymi kontrahentami.
Bardzo istotnym aspektem są oczywiście finanse – samozatrudnienie kierowcy w 2022 roku to realna szansa na wyższe zarobki dla kierowcy i ograniczenie kosztów pracy (składki ZUS) dla firm, z którymi nawiąże współpracę.
Wady samozatrudnienia kierowcy
Duża niezależność to także duża odpowiedzialność – samozatrudnienie kierowcy oznacza brak możliwość skorzystania z wspomnianych wcześniej przywilejów, które przysługują pracownikom na podstawie prawa pracy. To także konieczność samodzielnego zdobywania zleceń oraz rozliczania się z Urzędem Skarbowym i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne, rentowe, emerytalne i wypadkowe). Kierowca na działalności gospodarczej ponosi również odpowiedzialność za szkody powstałe podczas przewożenia towaru.
PKD kierowcy na samozatrudnieniu
Wiele wątpliwości budzi kwestia wyboru właściwej klasyfikacji zawodowej dla samozatrudnionego kierowcy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki społecznej z 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, zawód kierowcy znajduje się w grupie ósmej – „Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń”, pod symbolem 8322. W celu zarejestrowania działalności gospodarczej konieczne jest określenie właściwego kodu PKD dla samozatrudnionego kierowcy. Jakie PKD należy wybrać?
Samozatrudnienie kierowcy szczególnie często rozważane jest w przypadku transportu lekkiego – wykonywanego za pomocą busów. Warto więc podkreślić, że w związku z treścią obowiązującej klasyfikacji zawodów, kierowca, który posiada uprawnienia do kierowania samochodami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, nie może zarejestrować działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu pojazdów – konieczny będzie w tej sytuacji wybór usług z grupy 49 PKD – „transport drogowy towarów”.
Samozatrudnienie kierowcy a jego czas pracy
Jak wynika z ustawy z 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców (Dz. U. 2004 Nr 92 poz. 879), kierowca na własnej działalności gospodarczej jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji czasu pracy na podstawie danych z wykresówek i kart kierowców. Konieczność ta wynika bezpośrednio z artykułu 26d – „Ewidencję czasu pracy przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 1 pkt 1a, prowadzi ten przedsiębiorca”. Wspomniany art. 1 pkt 1a niniejszej ustawy mówi o przedsiębiorcach, którzy osobiście wykonują przewozy drogowe, do których ma zastosowanie rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. Samozatrudniony kierowca musi przechowywać ewidencję czasu pracy przez okres dwóch lat.
Zaleca się, aby ewidencję czasu pracy prowadzili samodzielnie tylko przedsiębiorcy, którzy wykonują przewozy na podstawie własnej licencji. W przypadku samozatrudnionego kierowcy bez licencji, lepszym rozwiązaniem będzie prowadzenie ewidencji czasu pracy przez podmiot, na rzecz którego samozatrudniony kierowca realizuje zlecenia.
Jak samozatrudnienie kierowcy wygląda w świetle przepisów pakietu mobilności? Zagraniczny czas pracy, niezależnie od formy (umowa o pracę, umowa zlecenie, samozatrudnienie), jest traktowany przez służby kontrolne dokładnie w taki sam sposób. Podobnie jest z płacą zagraniczną – samozatrudnieni kierowcy podlegają pod nowe zasady związane z obliczaniem wynagrodzenia i koniecznością zgłaszania delegacji w systemie IMI.
Kolejna istotna kwestia dla samozatrudnionych kierowców to regularne sprawdzanie średniotygodniowych i tygodniowych norm czasu pracy, które są regulowane przez ustawę o czasie pracy kierowców (Art. 26c).
Jakie są koszty samozatrudnienia kierowcy?
Samozatrudnienie uważane jest za jeden ze sposobów na obniżenie kosztów pracy, a tym samym – wyższe zarobki. Oczywistym kosztem związanym z wykonywaniem pracy na własny rachunek są natomiast świadczenia podatkowe i płatności ZUS. Taka forma działalności wiąże się jednak również z innymi kosztami. Jednym z nich jest na przykład polisa OCP, czyli ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego. Jest to zabezpieczenie na wypadek powstania szkód podczas transportu, za które odpowiedzialność ponosi samozatrudniony kierowca.
