W grudniu ubiegłego roku o Wielkiej Brytanii zrobiło się głośno po tym, jak odkryty został nowy szczep SARS-CoV-2, który rozprzestrzenia się szybciej (o 60 proc.), niż poprzednie szczepy wirusa. Ta informacja, a także ogłoszenie pełnego lockdownu, oznaczającego praktycznie zamknięcie Wielkiej Brytanii, przyczyniły się, że wielu z nas zapomniało, iż 1 stycznia 2021 roku zakończył się okres przejściowy, przeznaczony na wynegocjowanie przyszłych relacji i dostosowanie się do nowych warunków współpracy na linii Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo. Jakie zmiany czekają polskich przewoźników międzynarodowych po brexicie?
Obecnie dzięki wynegocjowanemu w dniu 24.12.2020 r. porozumieniu między Unią Europejską a Wielką Brytanią, otrzymaliśmy umowę o handlu i współpracy, która ma zapewnić płynne przejście do nowego stanu prawnego w stosunkach z Wielką Brytanią, przy maksymalnym ograniczeniu ewentualnych negatywnych skutków wynikających z zakończenia okresu przejściowego. Jest to obszerny dokument zawierający regulację przepisów na wszystkich możliwych płaszczyznach wzajemnych relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami, który został ratyfikowany przez stronę brytyjską w dniu 31.12.2020 r. – ostatnim etapem, wieńczącym cały proces był podpis królowej Elżbiety II. Niestety procedura po stronie Unii Europejskiej jest bardziej skomplikowana, gdyż polega na zatwierdzeniu Umowy przez Komisję Europejską, a następnie Parlament Europejski. Aktualnie wydane zostało stosowne Rozporządzenie, mówiące o tymczasowym obowiązywaniu przedmiotowej umowy.
Faktyczny brexit a wykonywanie przewozów w transporcie drogowym
Dla polskich przewoźników istotny pozostaje fakt, iż w umowie uregulowane zostały kwestie wykonywania przewozów w transporcie drogowym, lotniczym i morskim, zapewniając branży transportowej możliwość dalszego funkcjonowania na rynkach brytyjskich. Tym samym od 01.01.2021 r. transport do/z Wielkiej Brytanii wykonywany jest na dotychczasowych zasadach. Dokumentem uprawniającym do wjazdu pozostaje ważny wypis z licencji na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób lub rzeczy. Co więcej, dalej możemy swobodnie przewozić ładunki z pozostałych państw unijnych do Wielkiej Brytanii i oczywiście w kierunku powrotnym. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zmianie uległa zasada wykonywania przejazdów kabotażowych na terenie Zjednoczonego Królewska. Od tego roku mamy możliwość wykonania dwóch operacji kabotażu w ciągu 7 dni, po dostarczeniu ładunku w transporcie międzynarodowym.
Niezależnie jednak od przyjętego rozwiązania w kwestii możliwości wykonywania transportu na podstawie licencji, po 01.01.2021 r. musimy być przygotowani na obowiązkowe kontrole celne przy wjeździe/wyjeździe z Wielkiej Brytanii. Podstawowym wymogiem dla przewoźników jest uzyskanie nr. EORI – osobnego w Wielkiej Brytanii i drugiego wydanego przez nasze państwo. Brytyjski nr EORI jest niezbędny, aby móc funkcjonować jako przewoźnik w systemie celnym i korzystać z przepisów celnych, dotyczących wypełniania lub zmian we wnioskach Przywozowej Deklaracji Skróconej.
Przy odprawie celnej niezbędnym dokumentem jest deklaracja eksportowa/importowa wraz z numerem MRN (Movement Reference Number). Odpowiednio wypełnione dokumenty należy przesłać drogą elektroniczną do właściwych organów celnych. Odpowiedzialność za przygotowanie i wysłanie dokumentów celnych nie jest ściśle określona i ten obowiązek może wykonać podmiot zlecający wykonanie transportu, firma zewnętrzna specjalizująca się w obsłudze celnej lub sam przewoźnik. Ważne jest, aby dokumenty celne zostały przesłane, gdyż bez nich nie będziemy mogli wjechać do Wielkiej Brytanii.
Alternatywnym rozwiązaniem (do 01.07.2021 r.) jest wykonywanie przewozów tranzytowych z Wielkiej Brytanii na podstawie Karnetu TIR, który znajduje się w kabinie pojazdu w wersji papierowej i wymaga wypełnienia oraz ostemplowania w granicznych urzędach celnych – brytyjskim i np. francuskim. Procedura polega na „otwarciu” Karnetu TIR na terytorium Wielkiej Brytanii, w wybranym urzędzie celnym. Wówczas podczas wjazdu na terminal kierowca musi skorzystać z pasa pomarańczowego, aby zamknąć procedury celne. Również posługiwanie się Karnetem TIR pozwoli na wjazd do hrabstwa Kent przy podaniu jego numeru podczas wypełniania zezwolenia. Ponadto, przewoźnik korzystający z karnetu TIR jest zwolniony z konieczności rejestracji w brytyjskim systemie GVMS oraz we francuskim systemie SI BREXIT.
Czym jest GVMS (Goods Vehicle Movement Service)?
Brytyjczycy przygotowali również odpowiedni program – GVMS (Goods Vehicle Movement Service), którego celem jest obsługa portów i terminali przy kontrolach celnych przewożonych ładunków. To właśnie w tym systemie przewoźnik zobowiązany jest do rejestracji każdego przejazdu (dane pojazdu, przewożonego ładunku i deklaracji celnych oraz tranzytowych), celem otrzymania numeru – GMR (Goods Movement Record), którego okazanie stanowi obowiązek od 01.01.2021 r. przy przewozach wykonywanych na podstawie wspólnej procedury tranzytowej (CTC). I w tym przypadku, firmy transportowe podczas odprawy mogą skorzystać z formy papierowej dokumentów lub korzystać z serwisu do obsługi przewozu samochodami ciężarowymi GVMS, w celu zakończenia przewozu w ramach procedury CTC przy wjeździe do Wielkiej Brytanii. Wybór procesu, który należy zastosować, zależy od miejsca przyjazdu towarów – porty w Calais czy Hoek podlegają pod GVMS. Od 01.07.2021 r. nr GVMS będzie wymagany również przy transporcie do/z Wielkiej Brytanii wykonywanym na podstawie pozostałych procedur celnych. Równocześnie przewoźnik otrzyma swobodę w wyborze formy posługiwania się dokumentacją, gdyż zarówno wersja papierowa i elektroniczna będą akceptowane przez służby brytyjskie.
Wjazd do Wielkiej Brytanii dla obywateli Unii Europejskiej odbywa się na podstawie dokumentu tożsamości, czyli za okazaniem dowodu osobistego lub paszportu, jednak od dnia 01.10.2021 r. dokumentem upoważniającym do wjazdu będzie jedynie paszport. W sytuacji, jeżeli zatrudniamy kierowców spoza Unii Europejskiej, w dalszym ciągu wymagane jest posiadanie przez nich odpowiedniej wizy wjazdowej do Wielkiej Brytanii. Należy pamiętać, aby pojazdy, którymi wykonujemy transport drogowy, wyposażyć dodatkowo w dokument potwierdzający ubezpieczenie, czyli zieloną kartę.
Pozwolenie na wjazd do hrabstwa Kent (KAP)
Od 1 stycznia 2021 r. kierowca pojazdu ciężarowego (powyżej 7,5 t dmc) udający się do Unii Europejskiej przez port w Dover lub Eurotunel, musi posiadać pozwolenie na wjazd do hrabstwa Kent (Kent Access Permit – KAP). Każde pozwolenie ważne jest przez 24 godziny i potrzebne nawet, jeżeli pojazd ciężarowy nie przewozi towarów. Dokument wydawany jest w postaci elektronicznej i aby go uzyskać, należy wypełnić formularz na stronie: https://www.gov.uk/check-hgv-border. Za brak pozwolenia KAP kierowca może zostać ukarany karą grzywny w wysokości nawet 300 funtów.
Kent Access Permit nie jest potrzebne jeżeli:
- dmc zespołu pojazdów nie przekracza 7,5 tony;
- nie wyjeżdżamy przez port w Dover lub Eurotunel;
- pojazd nie przekracza granicy – np. tylko przejeżdża przez Kent lub udaje się do punktu położonego w tym hrabstwie;
- doprowadzamy naczepę, która zostanie przetransportowana za granicę.
Rozwiązania państw „portowych”
Ponadto poszczególne państwa „portowe”, z których odbywa się przeprawa promowa lub kolejowa do Wielkiej Brytanii, przygotowały odpowiednie rozwiązania.
- Niderlandia (Holandia) – system PORTBASE, który jest płatny i obowiązkowy dla wszystkich korzystających z portów na terenie Niderlandii – https://www.portbase.com/en/.
- Belgia – system RX/Seaport odpowiedzialny za rejestrację ładunków odprawianych w portach belgijskich, przy czym nie jest obowiązkowy, lecz zalecany w celu przyśpieszenia kontroli celnych.
- Francja – SMART BORDER, czyli „trójkolorowy” system poruszania się podczas przepraw promowych. Kolor zielony – płynny przejazd,; kolor pomarańczowy – dodatkowa kontrola ładunku, pojazdu lub kierowcy; kolor czerwony – pełna odprawa celna.
Francuskie służby zalecają, by przy wykonywaniu transportu typu multidrop, skorzystać z opcji „logistic envelope”, polegającej na przypisaniu do jednego zgłoszenia wjazdu na prom kilku ładunków i towarzyszących im dokumentów CRM, transportowanych jednym pojazdem.
Transport na przełomie 2020 i 2021 roku
W przypadku wykonywania transportu do/z Wielkiej Brytanii na przełomie roku 2020 – 2021, jeśli załadunek miał miejsce w 2020 r., a rozładunek już w 2021 r., to wówczas odbywał się on na dotychczasowych warunkach, czyli wymagany był dokument CMR (dokument przewozowy), na którym widoczna ma być data załadunku towaru. Nie wymagana była żadna dodatkowa dokumentacja celna, co potwierdziły odpowiednie francuskie i brytyjskie organy kontrolne.
Procedury kontrolne podzielone na trzy etapy
Wprowadzone procedury kontrolne przy przewozie do/z Wielkiej Brytanii zostały podzielone na 3 etapy:
- Od 01.01.2021 r. przy wykonywaniu transportu standardowych towarów należy spełnić podstawowe procedury celne – deklaracje celne muszą zostać przesłane w terminie do 6 miesięcy, przy czym deklaracje Safety&Security nie będą konieczne przez wspomniany okres. Tytoń, alkohol oraz produkty chemiczne wymagają pełnych deklaracji celnych, natomiast przewożone artykuły zaliczane do grup wysokiego ryzyka tj. zwierzęta, artykuły pochodzenia zwierzęcego oraz roślinne wymagają zgłoszenia wstępnego (pre-notification) wraz z dokumentacją zdrowia. Kontrola dokumentów odbywa się zdalnie, natomiast inspekcja towarów nastąpi w miejscu rozładunku lub innym upoważnionym do tych czynności miejscu.
- Od 01.04.2021 r. wszystkie artykułu pochodzenia zwierzęcego (tj.
mięso, mleko, jajka, miód, karma dla zwierząt) oraz wszystkie artykuły roślinne będą wymagały zgłoszenia wstępnego oraz okazania dokumentacji zdrowia. - Od 01.07.2021 r. przy przewozie wszystkich towarów do Zjednoczonego Królestwa wymagana będzie pełna dokumentacja celna, w tym deklaracja Safety&Security. Pobieranie próbek towarów, takich jak żywe zwierzęta, czy artykuły roślinne, odbywać się będzie w granicznych punktach kontroli na terenie Wielkiej Brytanii.
Mamy nadzieję, że odprawy celne, zarówno te na kontynencie, jak i na terenie Wielkiej Brytanii, będą przebiegały sprawnie z poszanowaniem czasu kierowców. Zachęcamy do regularnego odwiedzania naszych stron internetowych oraz profili w mediach społecznościowych, gdzie na bieżąco informujemy o aktualnej sytuacji po opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię.